2019 оны 12-р сарын 9-ний өдөр ОУХНУС-ийн оюутнууд бид “Олон улсын байгууллага, олон талт яриа хэлэлцээ” хичээлийн хүрээнд “Олон улсын шилжилт хөдөлгөөний байгууллага” (International Organization for Migration) -ын гол зорилт, үнэт зүйл, үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл түүнчлэн Монгол улсад хэрэгжүүлж буй хөтөлбөрүүдтэй дэлгэрэнгүй танилцлаа.
Тус байгууллага нь 1951 онд байгуулагдсан бөгөөд 2016 оны 9-р сард НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллага болсон байна. Монгол улс нь 2008 онд гишүүн орноор элссэн. ОУШХБ-ын Монгол дахь салбарын хамт олон “Нэгдмэл НҮБ” уриан дор тэмдэглэж буй НҮБ-ын өдрийн энэ жилийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож байна. ОУШХБ нь гишүүн орнууд болон, шилжин суурьшигч иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах боломжоо байнга өсөн нэмэгдүүлэх, олон талт хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхийг чармайдаг НҮБ-ын мэргэшсэн байгууллагын нэг билээ. Санхүүжилтийн хувьд гишүүн орнуудын хандив, хувийн байгууллага болон сангууд, мөн түүнчлэн хувийн хандиваас бүрддэг. 2018 онд байгууллагын нийт орлого 1.87 тэрбум ам. доллар хүрсэн байна. Одоогоор Монгол дахь Швейцарын хөгжлийн агентлаг үйл ажиллагааны санхүүжилтэд нь туслалцаа дэмжлэг үзүүлж байгаа аж.
Уулзалтын эхэнд Олон улсын шилжилт хөдөлгөөний байгууллагын Хятад болон Монгол дахь салбарын хөтөлбөрийн менежер Виктор Лутенко “ОУШХБ нь НҮБ-ын төрөлжсөн, олон улсын мэргэжлийн байгууллага бөгөөд Тогтвортой хөгжлийн 17 зорилтын хүрээнд аливаа улсын засгийн газарт судалгаа, зөвлөмж гаргах замаар бодлого, хэрэгжилтэд нь туслах зорилготой” гэдгийг дурдаад, Монгол Улсын шилжилт хөдөлгөөний байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэхэд чиглэсэн “Хүн амын дотоодын шилжих хөдөлгөөн” болон “Хотод шилжин ирэгсдийн эмзэг байдал” гэсэн хоёр төслийн судалгааг амжилттай хийж, холбогдох зөвлөмжийг гаргасан талаар сүүлийн үеийн ажлаа ярив. Уг ажлын хүрээнд Монгол Улсын дотоодын шилжих хөдөлгөөний талаар улсын хэмжээнд анх удаа цогц судалгаа хийж, үр дүнг нь 2018 оны 10-р сард танилцуулсан байна.
Үндэсний Статистикийн Хорооноос гаргасан судалгаагаар 2000 оноос хойш жилд дунджаар 103 000 Монгол иргэд ямар нэгэн байдлаар шилжих хөдөлгөөнд оролцсон байна. Тэгвэл ОУШХБ дэлхий дахинд шилжилт хөдөлгөөнийг аль болох хүмүүнлэг байдлаар явагдах талыг хангахын тулд олон улсын хүрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг. Үүний нэг нь AVRR буюу Assisted Voluntary Return and Reintegration төсөл юм. Энэхүү төсөл 2011 оноос хойш Монголд хэрэгжиж буй бөгөөд нийт 5000 гаруй Монгол иргэдийг эх орондоо буцаж ирэхэд нь тусалсан байна. 2015-2016 онд ОУШХБ-ын Монгол дахь салбар нь эмзэг бүлгийн шилжин суурьшигчид болон хүний наймааны золиос болсон хүмүүсийн эрхийг хамгаалахад чиглэсэн хоёр жилийн хугацаатай төслөө амжилттай хэрэгжүүлж, жилд 2 тэрбум төгрөгийн тусламж үзүүлжээ.
Түүнчлэн эх орон руугаа сайн дураар буцах хүсэлтэй ч чадамжгүй юм уу бололцоогүй болсон шилжин суурьшигчдад туслалцаа үзүүлдэг. Үүнд ихэнхдээ хүний наймаанд өртсөн, эд хөрөнгөө алдаж гацаанд орсон, орогнох өргөдөл нь буцаагдсан эсвэл эрүүл мэндийн асуудалтай болсон шилжин суурьшигчид болон харгалзах хүнгүй хүүхдүүд хамрагддаг. 2018 он гэхэд 63316 иргэдэд туслалцаа үзүүлсэн бөгөөд үүний 76% эрэгтэй, 24% эмэгтэй, 22% нь хүүхдүүд байжээ.
ОУШХБ нь засгийн газрууд, НҮБ, олон улсын төрийн ба төрийн бус байгууллагуудтай хамтарч хүний наймааны эсрэг 1) урьдчилан сэргийлэх, 2) хамгаалалтад авах, 3) таслан зогсоох буюу хариуцлага тооцох гэсэн 3 үе шаттай тэмцэл өрнүүлдэг. 1990-ээд оны дунд үеэс эхлэн хүний наймаанд өртсөн 100 000 гаруй хүмүүст туслалцаа, хамгаалалт үзүүлсэн байдаг. Эдгээр хүмүүс ихэвчлэн бэлгийн болон хөдөлмөрийн мөлжлөг, боолчлол болон түүнтэй төстэй үйл ажиллагаа болон эд эрхтний наймааны золиос болсон байдаг.
Байгалийн гамшиг, уур амьсгалын өөрчлөлт болон дайн дажнаас шалтгаалж гэр орон, амьдрах орчингүй болсны улмаас үүссэн хүний шилжилт хөдөлгөөнийг зохицуулах, тэдэнд хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлэх, дахин сэргээх хүмүүнлэгийн туслалцаа үзүүлдэг. Мөн дүрвэгсдийг хүлээн авагч оронд аюулгүй, эсэн мэнд очиход тусалдаг.
Одоогийн байдлаар хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагаанаас дурдвал Монголчуудын хамгийн их ханддаг Солонгосын визний зөвлөгөө өгөх төвийг БНСУ-ын ЭСЯ-тай хамтран ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байгаа юм байна. “Энэ төвийг бий болгосноор иргэдийн визний хариу гарах хугацааг богиносгох, ачааллыг бууруулах боломжтой болно” хэмээн төслийн мэргэжилтэн Н.Гантөгс бидэнд танилцуулав. Н.Гантөгс ОУХНУС-ийн 2015 оны төгсөгч бөгөөд тус байгууллагад мөн оны 7 сараас ажиллаж байгаа болно.
Түүнчлэн Нийслэлийн ЗДТГ-тай хамтран “Дотоодын шилжилт хөдөлгөөнийг зохицуулах” 4 жилийн хугацаатай төсөл эхлүүлж байгааг дуулгахад таатай байна.
Биднийг халуун дулаанаар угтан авч байгууллагынхаа үйл ажиллагаатай танилцуулж, үнэтэй зөвлөгөөг харамгүй өгсөн Н.Гантөгс ах болон тус байгууллагын хамт олонд гүн талархлаа илэрхийлье!
Монгол дахь ОУШХБ-ын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг доорх хаягаас үзнэ үү.
www.iom.int/countries/mongolia
