Гурван жил тутамд уламжлал болон зохион байгуулагдаж буй “Орчин үеийн физикийн асуудлууд” (The 5th International conference on Contemporary Physics, ICCP-V) сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний тав дахь хурлыг Засгийн газрын тохируулагч агентлаг – Цөмийн энергийн газар, МУИС, ШУА болон Дубна хот дахь Цөмийн шинжилгээнийнэгдсэн институт (ЦШНИ) хамтран зохион байгууллаа.
Хуралд ЦШНИ-ийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга профессор Н.А.Русакович, Нейтроны физикийн лабораторийн захирал доктор В.Н.Швецов, онолын нэрт физикч Г.В.Ефимов, ОХУ-ын ШУА-ийн Сибирийн салбарын ИркутскийнДэлхийн цардассудлалын хүрээлэнгийн тэргүүлэх ажилтан доктор А.Г.Ревенко, Япон улсын Хоккойдагийн их сургуулийн профессор К.Като, БНСолонгос улсын Сөулийн үндэсний их сургуулийн профессор И.Ванг зэрэг гадаадын арав гаруй эрдэмтэд оролцож, орчин үед эрчимтэй хөгжиж байгаа цөмийн физик, эгэл бөөмсийн физик, материал судлал зэрэг чиглэлээр гадаад дотоодын судлаачдын 50 орчим илтгэл хэлэлцлээ.
Профессор Н.А. Русакович 2012 онд Европы цөмийн судалгааны олон улсын төвд (CERN) орчлон ертөнцийн материйн массыг бүрдүүлэгч шинэ бөөм болох хигсс бозоныг нээсэн тухай, доктор Ю.Горнушкин БНХАУ-ын Даяа Бэй дэх туршилтаар цөмийн болон астрофизикийн судалгааанд маш сонрхолтой бөөм болох нейтроно хэмээх эгэл бөөмийн дүр хувирах өвөрмөц үзэгдлийн талаарх сүүлийн шинэ үр дүнг танилцууллаа. Олон орны олон тооны институт, судлаачид оролцсоны дотор ЦШНИ-ийн эрдэмтэд чухал хувь нэмэр оруулсан хамтын судалгааны үр дүнд хийгдсэн энэ хоёр нээлт нь Дэлхийн шинжлэх ухааны (зөвхөн физикийн биш) 2012 оны гарамгай 10 ололтод багтан зарлагдсан байна.
Мөн доктор В.Н. Швецов нейтроны физикийг сансар хийгээд дэлхий судлалд хэрхэн ашиглаж байгаа талаар, нэрт физикч Г.В.Ефимов, академич Х.Намсрай, төрийн шагналт доктор О.Чулуунбаатар нар тулгуур физикийн асуудлыг математикийн аргаар шийдсэн тухай, академич Ц.Баатар манай эрдэмтдийн эгэл бөөмсийн физикт нээсэн шинэ зүй тогтлын тухай, профессор Г. Хүүхэнхүү нейтроноор явуулах урвалын судалгааны шинэ үр дүнгийн талаар, профессор О.Лхагва онолын физикийн аргыг биофизикийн салбарт хэрхэн хэрэглэж байгаа талаар, профессор И.Ванг цөмийн материалын онцлог чанарууд, профессор К.Като цөмийн тулгуур өгөгдлүүдийн ач холбогдлын тухай, залуу эрдэмтэн Г.Сэвжидсүрэн судалгааныхаа өвөрмөц үр дүнгийн талаар сонирхолтой илтгэлүүд тавив.
Хурлын үеэр манай залуу судлаачид өөрсдийн хийсэн ажлын үр дүнгүүдийг 40 орчим “ханын илтгэл”-ээр танилцууллаа.
Энэ удаагийн хурал нь нэрт эрдэмтэн академич Н. Содномын мэндэлсний 90 жилийн ойд зориулагдсан онцлогтой байлаа. Н.Содном бол МУИС-ийн анхны төгсөгч, Монгол улсын анхны физикч эрдэмтэн, МУИС-ийн ректор, ШУА-ийн ерөнхийлөгч, ЦШНИ-ийн дэд захирал, Дээд тусгай дунд боловсролын хорооны дарга зэрэг хариуцлагатай алба хашиж байсан манай улсын шинжлэх ухаан, боловсрол, энхтайвны нэр зүтгэлтэн билээ.
Профессор С.Даваа, Д.Сангаа
